Maar wacht even. Het is 2024, en tegenwoordig kan alles viraal gaan op sociale media – zelfs een niche-onderwerp als dit. Neem onderzoeker Ally Louks: binnen 2 dagen nadat ze trots haar behaalde PhD deelde, werd haar post maar liefst 120 miljoen keer bekeken. 120 MILJOEN.

En waarom? Omdat mensen boos op haar zijn. Ze heeft onderzoek gedaan naar zo’n specifiek onderwerp en die mensen zagen niet meteen het nut ervan in voor hun eigen dagelijks leven. Ally moest gestraft worden en zelfs gedood, voor haar lef om haar tijd te besteden aan Engelse literatuur.

Vrouwenhaat en wetenschapshaat: Twee kanten van dezelfde medaille

Daarmee komen we op twee pijnlijke dingen die alleen maar erger lijken te worden. Ten eerste: vrouwenhaat. Hoe durft een intelligente jonge vrouw moeilijke vragen te stellen? Kijk in Nederland maar wat slimme, beschaafde vrouwen als Sigrid Kaag en Femke Halsema over zich heen krijgen van de boze hordes en alpha-politici.

Ten tweede: wetenschapshaat. Terwijl we leven in een tijd waarin wetenschap ongelofelijke oplossingen biedt – denk aan kankerbehandelingen, zonnepanelen of facetimen met je moeder vanaf een strand op Bali – lijkt een deel van de samenleving zich tegen diezelfde wetenschap te keren. Expertise wordt verdacht gemaakt, belangrijke analyses worden weggezet als ‘elitair,’ en meningen krijgen dezelfde waarde als feiten. Dit is gevaarlijk. Voor onze vooruitgang, voor ons voortbestaan en voor onze vrede.

Waarom we juist méér nieuwsgierigheid en expertise nodig hebben

Wetenschap is geen abstracte oefening. Het is de reden dat je auto veilig rijdt, dat je elektriciteit hebt, dat ziektes als polio zijn uitgeroeid. Zonder wetenschap blijven problemen zoals voedseltekorten, opwarming van de aarde en nieuwe pandemieën onbeantwoord. Het was de wetenschap die ons de verlichting inleidde – en daarmee de tijd van emancipatie, mensenrechten en gelijkwaardigheid. Als we wetenschap afwijzen, wordt de wereld donker.

De problemen van vandaag zijn ingewikkeld. Of het nu gaat om economische ongelijkheid, energievoorziening of gezondheidszorg, eenvoudige antwoorden zijn niet genoeg. Door experts weg te zetten als ‘betweters’ en talkshows te vullen met polarisatie, maken we onszelf dommer. Wie wetenschap begrijpt, weet dat het niet gaat om ‘gelijk hebben,’ maar om steeds betere antwoorden vinden. Drie uur YouTube-video’s bekijken, is geen onderzoek doen. Zeggen dat ‘iedereen wel een mening mag hebben’ is prima, maar het betekent niet dat iedere mening evenveel waard is. Complexiteit vereist expertise, geen simplistische slogans.

Dit geldt net zo voor de geesteswetenschappen van Dr. Louks als voor de fysica van CERN. We hebben mensen nodig die nadenken over wat het betekent om mens te zijn, wat het goede leven is, hoe we voor elkaar zorgen en welke kant we als mensheid op bewegen. Zowel vrouwenhaat als anti-intellectualisme zijn beide kenmerken van fascisme. We hebben dus juist méér van dit soort wetenschappers nodig. Als 120 miljoen mensen je pesten, gaan wij om je heen staan.

Als we wetenschap blijven wantrouwen, zetten we onszelf buitenspel. De enige weg vooruit is om nieuwsgierigheid en expertise weer centraal te stellen. Geen valse balans, geen strijd tussen ‘gevoel’ en ‘feiten,’ maar een toekomst waarin we durven zoeken naar wat waar is.

Een column van Arjan Vergeer