Leo, we gaan het hebben over geluk en hoe je gelukkig wordt. Maar wat is geluk eigenlijk?
“Er zijn heel veel definities en wegen naar geluk. Als iemand beweert dé weg gevonden te hebben is het een charlatan, vooral niet geloven! Er zijn wel een paar voorwaarden die geluk maakbaar maken. De definitie ‘feeling good, while doing good’ spreekt mij aan. Er komen drie pijlers in terug die volgens de wetenschap tot meer geluk leiden: plezier: het moet een beetje leuk zijn maar het leven is niet in de Efteling. Het is niet altijd leuk. Betrokken en geëngageerd zijn, we ondernemen graag dingen en dat levert ook geluk op. En betekenis, zinvolle dingen doen die je waarden weerspiegelen. Vrijwilligerswerk maakt gelukkiger dan shoppen.”
En waar worden mensen nou echt ongelukkig van?
“We hebben onderzoek gedaan onder 3.000 mensen en er zijn drie factoren die tegen je geluk werken. Vooral angst is een slecht advies. Heel veel mensen zijn bang, voor nieuwe dingen, voor vreemde mensen…dan is het moeilijk om gelukkig te worden. Ook mensen die niet in staat zijn om emoties te uiten, hebben er moeite mee om gelukkig te worden. Het gaat erom alle emoties te uiten, ook de pijn toe te kunnen laten. Je hoeft niet alleen maar blij te zijn. Wie in staat is om intens verdrietig te zijn, is ook in staat om intens gelukkig te zijn. Het derde wat ongelukkig maakt is perfectionisme. Het leven is niet perfect. Leven in het imperfecte daar zullen we het mee moeten doen. Als je bang bent om fouten te maken, kun je geen nieuwe ervaringen opdoen. Terwijl je daar het meest van leert. Geluk zit toch een beetje buiten je comfort zone.”
Ontdekte je wat dat betreft nog verschillen tussen landen of culturen?
“Nederland hoort bij de gelukkigste landen van de wereld, net als Scandinavië. Monarchieën zijn trouwens gelukkiger dan andere landen, dat heb ik onlangs ook aan de koning verteld, een hele grappige man, we hebben veel gelachen. Het zorgt voor continuïteit, standvastigheid en thuis voelen, deel uitmaken van. Daarom zwaaien we ook aardig met dat oranje op sommige dagen. Gelijkheid is ook belangrijk, net als een goede gezondheidszorg, infrastructuur, onderwijs en vertrouwen in elkaar.”
“Oosterse landen zijn iets meer gefocust op wij en familie, westerse meer op ik en individu. Beide kunnen van elkaar leren. Wij als we ons wat meer op wij richten, zij wat meer op hun eigen geluk. In sommige landen hebben ze trouwens niet eens een woord voor geluk, Japan en Afghanistan bijvoorbeeld. Als het vooral op overleven neerkomt is geluk toch minder van belang.”
In de psychologie hebben ze het vaak over nature en nurture, de invloed van je genen en je omgeving. Wat telt zwaarder bij geluk?
“Er zijn specifieke genen gevonden die samenhangen met geluk dus nature spelt zeker een rol. Echter je kunt genetisch voorbestemd zijn maar de context is bepalend of het tot uiting komt. Geluk zit voor 40-50 % in genetica, voor 10-15% in omstandigheden, bijvoorbeeld het land waarin je geboren bent, en 40% zit tussen je oren. Geluk is een redelijk stabiele factor, de veranderlijkheid zit hem in je omgeving en de mindset waarmee je naar dingen kijkt. Positieve interventies richten zich daarom ook vooral op de manier waarmee we naar de werkelijkheid kijken.”
Waarom is het zo moeilijk om gelukkig te zijn?
“We hebben een innerlijke kompas naar geluk maar de magneten zijn zo sterk. Kijk naar Temptation Island, het is sex, drugs en rock’n roll. Dat is wat de media en consumptiesamenleving ons voorleeft. Alles wat je moet doen om een gelukkig leven te voeren, belachelijk, het stopt namelijk nooit. Geluk zit hem niet in het afwerken van een bucket list. Het zit hem in het weggooien van die bucket list. Er is een verschil tussen doel en middel. De bucket list is een middel. Ik kan wensen dat ik 10kg afval en boeken lezen over afvallen, Maar je moet je gedrag aanpassen. De ultieme sociale druk maakt het lastig om gedrag aan te passen. Sociale vergelijking, willen doen wat buurman doet maar jouw doelen moeten vanuit binnen komen. Er is altijd iemand die rijker, knapper en sexier is dan jezelf, je kunt je beter naar jezelf kijken en jouw intrinsieke motivatie.”
Wanneer was je zelf het meest gelukkig? En het meest ongelukkig?
“Daar heb ik eigenlijk geen antwoord op. Geluk is eerder een constant gevoel. Zelfs in een heel gelukkige of juist heel ongelukkige situatie blijf ik me bewust van de vergankelijkheid van dit gevoel. Ik probeer op een hoopvolle manier in het leven zonder naïef te zijn. Ik probeer te investeren in optimisme. De beste manier is: omring je met optimisten. Optimisten zijn succesvoller, gezonder en gelukkiger. Ik hanteer zelf positieve paranoia: de hele wereld spint samen om mij gelukkig te maken. ’S morgens om 4 uur staan ze op om lekker brood voor me te maken. Laatst was er een feestje en de fanfaren liepen door de straat. Ik kan mij ergeren dat ze om 8 uur zitten te trommelen of ik kan blij zijn. Natuurlijk gaat het niet altijd goed maar daarvoor heb je je vrienden. All weather friends waar je altijd terecht kunt. Gewoon dat ze er zijn is meestal genoeg, ze hoeven niet eens iets te zeggen. Good weather friends zijn er alleen als alles goed gaat. All weather friends zijn er altijd!
Is er een makkelijk toepasbare maar vaak vergeten tip voor meer geluk?
“Dankbaarheid! We zien in onderzoeken wat voor een grote impact het heeft. Je vergroot het bijvoorbeeld door een gratitude journal bij te houden. Elke dag schrijf je drie dingen op waar je dankbaar voor bent. ‘De zon schijnt’ mag niet, wel ‘ik heb de tijd genomen om in de zon te zitten’. Het moet een actie zijn van jezelf. Aan het eind van het jaar tel je je zegeningen: drie keer 365 zijn al 1.095 geluksmomenten.”
“Een tijdje geleden heb ik mijn Afghaanse vrienden meegenomen naar de Efteling. Ze hadden nog nooit een attractiepark gezien. Ik dacht dat ze helemaal zouden opknappen maar ze zeiden: ‘Jullie wereld is de Efteling. Look at what a wonderful world you live in! De Efteling is minder leuk dan jullie echte wereld. Als je gewoon zou wandelen in de natuur zie je echte waterlelies opengaan… ’ Een slim idee trouwens. De afstand tot een pleintje met groen blijkt van invloed te zijn op je geluk. Per meter dat je dichterbij het groen woont, ben je gelukkiger. Dat zetten ze ook in in de gezondheidszorg. Hang je een poster op van een bos, zijn mensen gelukkiger en worden sneller gezond.”
Wat is jouw mooiste inzicht over geluk? Deel het met ons in de comments! Wil je Leo Bormans graag live ontmoeten? Op het Happinez Festival op 15, 16 en 17 september geeft hij workshops over geluk. Wees er snel bij want de kaarten zijn bijna uitverkocht!
