“Jan, voor de meeste mensen is een relatiecrisis een begin van allerlei narigheid. Jij ziet het als een mogelijkheid om spiritueel te groeien. Leg eens uit.”

Hij lacht. “Ellende is een hele goede leraar en biedt ons de gelegenheid om heel snel te groeien. De meest gemaakte fout in een relatiecrisis is dat je de ander verwijt dat je pijn hebt. Je partner is misschien dan wel de trigger van dit pijnlijke gevoel. Maar de veroorzaker is je eigen geest die op een verkeerde manier kijkt naar je lijden.” Jan pauzeert even. “Het belangrijkste is dat je je realiseert dat je gedachtes en gevoelens hebt maar ze niet bent. Als je ernaar kunt kijken zonder je ermee te identificeren, houdt het lijden sneller op en doe je minder snel dingen die je eigenlijk niet wilt doen.”

“Kun je een voorbeeld noemen?”

“Zoals vreemdgaan. De eerste keer waarbij je iemand anders dan je partner aantrekkelijk vindt, is ontzettend eng. Je wilt het niet delen, want je bent bang dat je partner denkt dat je vreemdgaat. Dus je verzwijgt het, bouwt een bepaalde spanning op en op een dag ga je daadwerkelijk vreemd. Al die keren dat je de eerste angst niet durfde te voelen heb je opgebouwd en dan ineens gebeurt er iets wat duizend keer zo erg is. Als dat uitkomt, loopt de relatie vaak stuk. Je ziet dus hier dat juist omdat je bang bent dat de relatie stuk loopt, deze daadwerkelijk stuk loopt.”

Jan vervolgt: “Het omgekeerde is dus ook waar. Als je dingen blijft doen die je eng vindt, houd je de relatie gezond. Bijvoorbeeld wanneer je aan het wandelen bent en je eigenlijk een wind moet laten en je dat aangeeft in plaats van je in te houden.”

Ik grijns. “Lekker voorbeeld wel.”

“Het is een heel simpel voorbeeld maar het raakt uiteindelijk wel de essentie. We hebben allemaal de angst om door de mand te vallen. ‘Straks hebben ze door hoe ik echt ben,’ is zo’n gedachte. Terwijl wie je bent juist hartstikke mooi is. Alleen heb je in de eerste jaren van je leven geleerd dat je niet goed genoeg bent.”

“Maar als een relatiecrisis zoveel ellende oplevert, kunnen we hem dan niet beter voorkomen?”

“Het willen voorkomen en daarmee confrontaties vermijden werkt niet. Er zijn verschillende manieren waarop we confrontaties vermijden: mensen geruststellen, pleasen, misschien zelfs een beetje liegen. Door confrontaties te vermijden bouw je een soort spanning op die op ten duur zal knappen. Vaak gebeurt dat op een hele heftige manier waardoor het niet meer te behappen is.

Vaak verwijten we de ander ook nog eens dat de relatiecrisis pijn doet. Maar daar gaat het juist mis. Je partner is weliswaar de aanleiding van dat pijnlijke gevoel maar de veroorzaker is je eigen geest. Iemand drukt op jouw knoppen en je mag er zelf mee aan de slag.

Een spirituele relatie is eigenlijk een beetje een permanente relatiecrisis. Je drukt voortdurend op elkaars knoppen. Omdat je bang bent om iemand kwijt te raken of omdat je je onzeker voelt. Al die normale gevoelens die we doorgaans in een normale relatie willen toedekken probeer je in een spirituele relatie juist toe te laten.”

“Ons leven kent veel crises, zoals met onze gezondheid of op werkgebied. Is de relatiecrisis de ergste crisis van allemaal?”

Jan neemt een slok van z’n thee en denkt even na. “Ik geloof het wel ja. Een crisis in je relatie hakt er het diepste in.”

“Zelfs nog dieper dan de dood?”

“Ik denk van wel,” zegt Jan voorzichtig. “Het is natuurlijk verschrikkelijk wanneer er iemand doodgaat. Maar die verscheurende pijn van dat je partner de voorkeur geeft aan iemand anders boven jou, vindt men vaak nog pijnlijker dan de dood.”

“Aan de dood kun je natuurlijk ook niet echt iets doen,” beaam ik. 

“Inderdaad. Het is niemands schuld. Als iemand ervoor kiest bij je weg te gaan, voelt het alsof je niet goed genoeg bent. En dat hakt erin.”

“Waar komt dat gevoel eigenlijk vandaan? Dat we niet goed genoeg zijn?”

“Dat begint al in je vroege jeugd. Baby’s gaan namelijk daadwerkelijk dood als je ze geen eten geeft. Ze zijn totaal niet in staat om voor zichzelf te zorgen. In de eerste maanden van ons leven is de angst die we voelen heel echt. Daarna leren we van onze ouders dat als je maar je best doet je dat gevoel nooit meer hoeft te voelen. Als je er maar voor zorgt dat mensen je aardig vinden, hoef je dat nooit meer zo te voelen.”

“Klinkt herkenbaar. Moet je er altijd samen uitkomen bij een relatiecrisis?”

“Nee. Een onderdeel van een traditionele relatie is dat het goed is wanneer een relatie in stand blijft en fout is wanneer je uit elkaar gaat. Dat klopt niet. Een relatie is goed wanneer beide partners zich goed voelen. Soms voelen beide partners zich goed als je elkaar op een liefdevolle manier kunt loslaten.”

“Op een liefdevolle manier loslaten. Dus dan is er nog steeds liefde?”

“Ja, die liefde gaat zich manifesteren in andere mensen waar je dan in aanraking mee komt. Iemand kan gewoon verdwijnen uit je leven. Wat er dan overblijft is een herinnering aan liefde en dankbaarheid.”

Liefde en dankbaarheid. Met die woorden sluiten we het gesprek af. Ik mijmer nog even na over het meest waardevolle inzicht uit dit gesprek. We verwijten elkaar te vaak voor een onprettig gevoel dat we in onszelf ervaren. Maar verbinding ontstaat juist daar waar we verantwoordelijkheid nemen over dat wat we zelf voelen en daar de ander op een liefdevolle en oprechte manier in betrekken. 

Wat was jouw meest waardevolle inzicht? Leuk als je dat deelt in de comments! Jan Geurtz vertelt op het Happinez-festival meer over dit onderwerp en hoe je – bijvoorbeeld in een relatiecrisis – kunt leren je ego te ontstijgen.