Ben jij een laatbloeier? Welnee, hierom ben je nooit te laat.

“Help, ben ik te laat?”

Amerikaanse schrijver Rich Karlgaard schreef een boek over laatbloeiers: Late bloomers. Hij beschrijft daarin ook het gevoel dat menig zelfbenoemd laatbloeier vast herkent. Dat moment waarop je opschrikt en denkt “Sh*t, heb ik nu al mijn kansen al verspeeld?”. Heb je dan de boot gemist? 

Nou nee, het idee van “te laat zijn” zit hem deels in maatschappelijke verwachtingen, die soms zelfs niet meer van deze tijd zijn. In zijn boek haalt Karlgaard neurowetenschappelijk onderzoek aan. Wat blijkt? Pas rond je 25e is je prefrontale cortex (het hersendeel dat nodig is om te plannen, consequenties te overzien en weloverwogen keuzes te maken) volledig ontwikkeld. Tot die tijd ga je vooral af op impulsen. Niet gek dus als je vóór die tijd nog niet met je toekomst bezig bent. Bovendien is huisje-boompje-beestje allang niet meer het standaard toekomstbeeld. Er zijn tal van andere toekomstpaden mogelijk.

Ook op latere leeftijd ontwikkelt iedereen zich anders. Waar de één op zijn 25e al tussen de luiers zit en een droombaan heeft, duurt dat bij de ander langer. Ook onzekerheid, angst voor afwijzing en belemmerende overtuigingen spelen op alle leeftijden. Er is niets mis mee als je die drie op je 65e nog ervaart. Je bent nooit te laat om van jezelf te leren houden en te groeien als mens.

Hoe weet je dat je een laatbloeier bent?

Annemiek van Kessel schreef een boek over laatbloeiers: Beter laat dan nooit. Zij omschrijft laatbloeiers in Trouw als volgt: “Laatbloeiers zijn mensen die de zin ín en ván hun leven nog niet voelen of ergens zijn kwijtgeraakt. Tot een bepaald moment. Iets dwong hen om na te denken, dat kan van alles zijn, maar vaak een frustratie of onvervuld verlangen.”

Soms moet er een gebeurtenis aan voorafgaan voordat je bold moves (zoals een reis maken, ontslag nemen of uit een ongezonde relatie stappen) durft te zetten. Doordat je ontslagen wordt, durf je opeens wél je eigen onderneming te starten. Of doordat je een dierbare bent verloren, besef je des te meer hoe waardevol tijd is en besluit je om jouw wereldreisplannen niet langer in de ijskast te laten verpieteren. 

De wijsheid, kennis en ervaring die je nu hebt, had je misschien vorig jaar nog niet. Wees liever trots op die groei dan dat je denkt te laat te zijn.

Je bent altijd op tijd in je eigen leven

Je had niet sneller gehoeven. Je had dingen niet eerder hoeven te doen. Dit is jouw leven, waarin alles op jouw tempo gebeurt. Neem het jezelf niet kwalijk als je langere tijd in een lastige situatie of in twijfel bent blijven plakken. Deze zin willen we iedereen die zichzelf een laatbloeier noemt op het hart drukken:

“Je bent altijd op tijd in je eigen leven.”

Er zijn talloze succesverhalen van mensen die óók eerst omzwervingen maakten voordat ze ontdekten wat ze met hun leven wilden. Zo was J.K. Rowling dakloos en blut toen ze haar eerste Harry Potter-boek schreef. Haar manuscript werd talloze keren afgewezen voordat haar boeken wereldwijde bestsellers werden. Ook Oprah Winfrey werd een paar keer ontslagen voordat ze haar eigen talkshow kreeg. En zanger Kenny B kreeg pas op zijn 54e bekendheid met zijn nummer Parijs. Daarvoor had niemand van hem gehoord.

Volg je eigen pad

Ieders pad is anders. Het ene pad gaat lijnrecht omhoog. Het andere verloopt hobbeliger of met omwegen tussendoor. Sommige mensen moeten eerst een paar stappen terug zetten voordat ze vooruit kunnen. Niemands leven is hetzelfde en ieders omstandigheden zijn anders. Niet gek dat de ene persoon sneller een bepaald doel bereikt dan de ander. Of dat de ene persoon eerder toe is aan een grote verandering dan de ander.

Misschien duurt het bij jou langer om antwoord te vinden op de vraag ‘Wie ben ik?’. Als je veel hebt meegemaakt, moet je soms eerst heel veel lagen van de ui pellen voordat je het antwoord op die vraag kunt vinden.

Bovendien komen er soms dingen op je pad die je plannen overhoop gooien of die maken dat je stappen later zet dan je had gewild. Als je lange tijd met je mentale gezondheid worstelt, kan het goed zijn dat je pas later de liefde tegen het lijf loopt. Je moest eerst leren van jezelf te houden. En als je nog zoekende bent in wat je qua werk wilt, is het niet gek dat je niet zo snel promotie maakt als een vriendin die al tien jaar goed op haar plek zit. Iedereen volgt een eigen tempo en zet stappen op zijn eigen moment.

Leer verwachtingen los te laten

Wat dat eigen pad volgen soms zo lastig maakt? Alle verwachtingen.We hebben massaal te maken met verwachtingen uit de maatschappij. Een tante die standaard bij het kerstdiner vraagt “of jij al aan de partner bent”. De mensen die je vragen wanneer jij “je wilde haren nou eens kwijtraakt” als jij je leven het liefst reizend doorbrengt in plaats van tussen vier kantoormuren. Of de tergende “En? Wanneer komen de kinderen?”-vraag wanneer je een dertig-en-nog-wat-vrouw bent. Tja, de maatschappij verwacht nogal wat van ons.

Maar waarom zou je jezelf tussen vier kantoormuren wurmen als dat geen plek is waar jij je fijn voelt? Waarom zou je aan kinderen móeten beginnen, enkel en alleen omdat je ouders de vurige wens hebben ooit opa en oma te worden? Misschien wil je wel helemaal geen kinderen of ben je daar nu nog totaal niet mee bezig. 

Maar los van de verwachtingen van anderen, hebben we ook vaak genoeg verwachtingen van onszelf. Je had misschien altijd in je hoofd om op je 30e een kind te hebben rondlopen. Of je had jezelf nooit gezien als die single ouder of de vrouw die op haar 40e nog steeds worstelt met dingen uit het verleden. Maar je kunt nu eenmaal niet alles uitstippelen. Het enige wat je kunt doen, is het beste maken van wat er NU is. 

Omarm je innerlijke laatbloeier

Er is ook veel moois aan een laatbloeier zijn. Zo beschrijft Karlgaard in zijn boek dat laatbloeiers vaak mensen zijn die de dingen op hún eigenzinnige manier durven te doen. Eigenzinnigheid is een eigenschap die op jonge leeftijd niet altijd geprezen wordt, maar die later wél heel waardevol kan zijn. Daar ligt ook meteen de uitdaging volgens Karlgaard: “De vraag is hoeveel zelfvertrouwen je nodig hebt wanneer je eenmaal ‘uitgesorteerd’ bent [als laatbloeier]: dat is de grootste uitdaging voor veel laatbloeiers”. 

Laatbloeiers zijn mensen die van de gebaande paden durven te gaan en niet klakkeloos meegaan in de verwachtingen die de maatschappij, hun ouders of vrienden van hen hebben. Ze volgen hun eigen tempo, volgorde en manier. Juist daarmee kunnen ze een inspiratiebron zijn voor anderen en het verschil maken in een wereld vol verwachtingen.

Heb compassie met jezelf

Jezelf bestempelen als “laatbloeier” betekent ook dat je een oordeel velt over hoe je jouw leven inricht. Je vindt stiekem dat je leven anders had moeten lopen dan hoe het is gegaan. Maar waarom zou je jezelf veroordelen om jouw pad, als je steeds naar jouw beste kunnen stappen hebt gezet? Het leven is geen afvinklijst die je waar te maken hebt. Het leven is de tijd die jou gegeven is om er iets moois van te maken. 

Heb compassie met je vroegere zelf, die misschien dingen heeft gedaan die je achteraf anders zou doen. En heb compassie met wie je nu bent, en de angsten, twijfels of eigenzinnigheid die daar soms bij horen. 

Spreek jezelf vaker deze woorden toe: “Je bent altijd op tijd in je eigen leven”. Misschien zet je stappen trager dan anderen. Dan had dat zo moeten zijn. Hun pad is niet het jouwe. Hun keuzes hoeven niet bij jou te passen. Dat jij dingen anders doet, is niet slecht of verkeerd. Het maakt jou simpelweg jou.