Avondmens of ochtendmens: het zit in je genen

Avondmensen zijn namelijk geen luiwammesen of onverantwoordelijke fuifnummers; ze kunnen er niks aan doen dat ze om middernacht nog vrolijk in het rond liggen te koekeleren. Dit heeft onder andere te maken met hun ‘klokgenen’, die bepalen hoe je interne klok staat afgesteld. Bij ochtendmensen maakt de nucleus suprachiasmaticus vanaf ongeveer negen uur ’s avonds melatonine aan. Daar word je slaperig van. Bij ongeveer een kwart van alle mensen komt dit proces pas later op gang waardoor ze later moe worden. Deze avondmensen leven in een wereld die niet op hen ingericht is. Waarom is vroeg op eigenlijk de norm?

Vroeg opstaan kon vroeger niet anders

Vroeg opstaan was heel handig in de tijd dat je ’s avonds met kaarsen in de weer moest om nog iets te kunnen zien: kun je beter wakker zijn als je daglicht tot je beschikking hebt. Tot de komst van de pil waren gezinnen groter: en dus had iedereen ook vrijwel altijd meerdere kinderen in de wakker-om-zes-uur-leeftijdscategorie rondlopen. Tegenwoordig vinden we het normaal om vroeg te beginnen met werken omdat je anders niet voor de avond aan je achturige werkdag komt. En vroeg opstaan zou nog meer voordelen kennen.

Succes heeft niets te maken met hoe laat je opstaat

Je hoort vaak dat succesvolle mensen voor dag en dauw opstaan om extra veel gedaan te krijgen. Je zou ’s morgens namelijk productiever zijn,en tot acht uur valt niemand je lastig met mailtjes en telefoontjes zodat je in alle rust bergen kunt verzetten. Dat het ’s avonds en ’s nachts net zo rustig is staat er meestal niet bij. De geschiedenis kent vele voorbeelden van productieve kunstenaars, wetenschappers en schrijvers die er een heel ander ritme op na hielden en toch veel succes hadden. Picasso ging meestal rond drie uur ’s nachts op één oor, en kroop er tegen elven weer uit. Je kunt hem geen onsuccesvol figuur noemen. Goed nieuws voor de mensen die voor elf uur ’s ochtends met nog geen vijftien espresso’s hoentjesfris te krijgen zijn. Vroeg opstaan is dus beslist niet (meer) de heilige graal. We hebben kunstlicht, voorbehoedsmiddelen, de 5-urige werkdag rukt op en ’s nachts is het net zo rustig werken als in de vroege ochtend. Gelukkig is er hoop voor de nachtbrakers onder ons, want steeds meer mensen, bedrijven en scholen krijgen in de gaten dat niet iedereen floreert bij vroeg uit de veren.

De voordelen van flexibele werktijden

Zo wordt het al normaler voor bedrijven om medewerkers zelf te laten beslissen wanneer ze werken, zolang ze maar aan hun uren komen of hun taken af krijgen. Experimenten op Britse scholen laten zien dat leerlingen die later beginnen fitter zijn, alerter, beter gehumeurd en betere prestaties leveren. Het begrip voor afwijkende bioritmes lijkt te groeien. Bedenk eens wat het zou opleveren als we niet meer allemaal tussen acht en negen op het werk en op school verwacht worden: de spits zou verdeeld worden over de gehele dag, de avondmensen hoeven niet meer chagrijnig of knikkebollend aan hun werk te beginnen, maar vooral: er komt meer keuzevrijheid voor iedereen.

Ben jij een avond- of een ochtendmens of heb je geen voorkeur? We lezen graag jouw ervaringen in de comments!