Omgaan met onzekerheid

Evan Thompson is professor aan de Universiteit van British Columbia en kijkt er anders tegenaan. Hij zegt dat vanuit zijn vakgebied, de neurowetenschap, er helemaal niet zoiets bestaat als het ‘zelf’. Wat nu? Hoe kom je nou van die vervelende onzekerheid af? 

Zelfafwijzing ontstaat in je kinderjaren

De basis van zelfafwijzing vind je in je eerste kinderjaren. Je geboorte is doodeng. Letterlijk. De benauwing, de bekneldheid en daarna de leegte roepen doodsangst op. Gelukkig komt er iemand naar je toe die je liefde en eten geeft. Je moeder, je vader of een andere verzorger. Maar zodra die persoon uit de buurt is, komt dat gevoel van onrust, angst of zelfs totale hulpeloosheid weer naar boven. Als je dan hard schreeuwt, komt je moeder je weer knuffelen. Dat voelt beter…

We doen er álles aan om ons nooit meer zo zwak, afhankelijk en waardeloos te voelen, zoals in die eerste jaren.

Je kindertijd is een intense training in het geloof dat ‘je goed voelen’ komt van een ander, legt Jan Geurtz uit. Niet voor niets zeggen kinderen eerder ‘mama’, dan ‘ik’. Liefde, veiligheid en verzorging komt van buitenaf. En we leren hoe we die liefde en erkenning moeten krijgen. Door keurig netjes op het potje te piesen, om met de woorden van Geurtz te spreken. Je creëert een identiteit: je krijgt een naam, je leert wat wel en niet hoort, je ontwikkelt een mening.

We doen er álles aan om ons nooit meer zo zwak, afhankelijk en waardeloos te voelen, zoals in die eerste jaren. Maar die diepe gevoelens zijn er wél en komen af en toe weer boven borrelen. Binnen onze ontwikkelde identiteit, ook wel ego, plakken we er etiketten overheen. Daardoor ontstaan negatieve overtuigingen over jezelf, als: ‘Ik ben niet slim genoeg’, ‘Ik ben niet mooi genoeg’ of ‘Ik ben niet goed genoeg’. Maar, zo meent Geurtz, in werkelijkheid bestaat er geen ‘zelf’, of geen ‘ik’. In werkelijkheid zijn we allemaal volkomen volmaakt. Zoals een baby volmaakt is.

Je bent niet je gevoel

Inzien dat je niet ‘iets bent’, maar alleen gevoel ervaart, heet in de woorden van Geurtz de-identificatie. Het is de realisatie dat emotie of gevoel niets meer is dan een sensatie in je lichaam. Neem eenzaamheid; je bént niet eenzaam, je ervaart een bepaald gevoel en plakt daar het etiket ‘eenzaamheid’ op. Maar als je puur dat gevoel opmerkt en het alleen ervaart, hoef je er verder niets meer mee. Het is er gewoon.

Tot die inzichten komen en op die manier je ego los kunnen zien van wat je werkelijk ‘bent’, heeft oefening nodig die soms jaren kan duren. Meditatie kan je helpen daar te komen. Door te gaan zitten, observeren en voelen. Je komt waarschijnlijk nooit van dat ellendige gevoel af, maar – en dat is het mooie – dat is je doel ook niet meer. Op den duur kun je emoties of een rotgevoel puur gaan ervaren als lichaamssensaties. Je zoekt geen afleiding om je emoties te ontspannen; je leert ontspannen ín je emoties.

Je zelf bestaat niet

Evan Thompson is professor aan de Universiteit van British Columbia en zegt dat vanuit zijn vakgebied, de neurowetenschap, er helemaal niet zoiets bestaat als het ‘zelf’. Alles verandert de hele tijd: de cellen in je lichaam vervangen zichzelf, je hersenen functioneren steeds op andere wijze, alles wat je beschrijft als iets van jezelf is in werkelijkheid een vloeibaar en beweeglijk ding. Het enige wat hetzelfde blijft, is dat het continu verandert. Er bestaat geen constante jij. 

In eerste instantie klinkt dat eng. Want dat is hetgeen wat ons houvast lijkt te geven.

Wat als onzekerheid niet eens hoeft te bestaan?

Toch is het uitgangspunt van professor Thompson veel fijner. Stel je voor dat er geen afgebakende versie van jou bestaat? Dat je niet hoeft te kiezen tussen het ene hokje en het andere? Omdat je weet: mijn lichaam en geest ontwikkelen zich steeds. Ik heb geen stabiele identiteit. Vandaag ben ik anders dan gisteren en morgen zal het weer anders zijn. Dan hoef je er ook niet meer onzeker over te zijn. Onmiddellijk dienen zich de mogelijkheden aan voor groei, experiment, twijfel en verandering. Als je niet meer wordt beperkt door de gedachte over wie je bent en wie je zou moeten zijn, ben je ineens alles. Dat is een onwaarschijnlijk bevrijdend idee.

Beperkt door je gedachten

Vaak zijn het je aannames die je onzeker maken. We bekijken situaties bijna altijd door een ‘gekleurde bril’: eentje gekleurd door pijnlijke ervaringen (meestal) uit onze jeugd. Dit maakt dat je zogenaamde ‘neutrale’ zaken, feiten, gaat interpreteren. Vaak ten nadele van jezelf: De wenkbrauw van je manager die net omhoog gaat wanneer jij enthousiast vertelt over je ludieke ingeving (shit, hij vindt het idee helemaal niet goed). Je date die niks zegt over de jurk waarvan je zelf vindt dat hij je fantastisch staat (hij vindt me niet aantrekkelijk). Je moeder die niet heeft gereageerd op je sms dat je toch niet langs kan komen met Pasen (oh, nu is ze zeker teleurgesteld) Je collega’s die niet vragen of je meegaat naar de vrijdagmiddagborrel (ik ben niet leuk/interessant/gezellig/grappig genoeg).

Je gedachten zijn niet waar

“Maar ik weet heus wel of mijn gedachten waar zijn!!” Hoor ik je zeggen. Ja, het VOELT echt. Sommige onzekerheden, gedachten, aannames – hoe je ze ook noemt- zijn zo ingesleten, dat het tijd, oefening en liefdevol onderzoek kost om te gaan zien dat ze niet per se wáár zijn. Als je bijvoorbeeld in basis denkt dat je niet ‘leuk genoeg’ bent, zal een ‘nee’, een afwijzing voor een afspraak, een uitnodiging die je niet krijgt, een berichtje dat niet beantwoord wordt, je verjaardag die vergeten wordt, bijna altijd leiden (of zal ik zeggen ‘lijden’) tot de bevestiging van die oude vertrouwde gedachte: “Zie je wel; ik ben niet leuk genoeg.”

Check of je aannames kloppen

De meeste mensen zijn vooral met zichzelf bezig. Net als jij. Ze zijn niet bezig met hoe iets ‘overkomt’ op de ander. En daarbij komt; wat voor de een pijnlijk kan zijn, doet de ander niets. Iedereen heeft andere ‘pijnpunten’. Als je met iedereen rekening zou moeten houden word je gek. Je kunt er gelukkig wel zelf wat aan doen: ga onderzoeken of je aannames kloppen! Je zult je verbazen over de onwaarheden die je allemaal gelooft over jezelf en over een situatie. Als je aanname wel klopt, is het (gek genoeg) vaak minder erg om het in alle eerlijkheid terug te horen, dan hem als een spookkasteel in je hoofd te laten bestaan.

Dus…..wat kun je tegen onzekerheid doen?

Er gebeurt iets wat je onzeker maakt. Wat je kan helpen om de angel eruit te halen:

• Voel dat je geraakt bent door het feitelijke gedrag van iemand: iemand die wegkijkt als je iets vraagt, niet (gelijk) reageert op een berichtje, een bepaalde opmerking maakt… etc.
• Wat geloof jij daardoor over jezelf, of de ander? Dat je niet interessant genoeg bent, dat je idee niet goed is, dat je niet mooi bent?
• Check (als je het durft) de aannames die je doet aan de hand van iemand anders zijn ‘feitelijke’ gedrag: “Ik heb het idee dat je het geen goed plan vindt, klopt dat?” Of: Doordat het twee dagen duurde dat je antwoordde, dacht ik dat je misschien boos bent, klopt dat?
• Laatste, en zeer belangrijke, stap: wees heel geduldig en lief met jezelf als iemand je aannames níet ontzenuwt. Hier komt een potje zelfliefde om de hoek kijken. Wees trots op jezelf dat je jezelf hebt uitgesproken, je kwetsbaar hebt opgesteld en nieuwe stappen hebt gezet om te stoppen de gedachten te geloven die je onzeker maken.

Dus hoe wordt je minder onzeker? Wees je ware zelf

De oplossing om je minder onzeker te voelen ligt ook in het mogen zijn van je ware zelf. Dat betekent dat je alles toelaat wat vroeger en nu niet mocht of niet handig was en wat je dus in jezelf hebt afgewezen. Mocht je vroeger niet huilen? Zet de kraan nu maar open. Moest je altijd lief eerst lief zijn voor anderen en mocht je niet aan jezelf denken? Zet jezelf dan nu op de eerste plaats. Moest je altijd de beste zijn en hoge cijfers halen? Vier dan nu al je mislukkingen. Dit is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan. Het is dan ook een enorm goed idee om onder begeleiding te worden wie je eigenlijk al was. Met hulp van een therapeut of coach wen je makkelijker aan het idee. En natuurlijk is het hartstikke noodzakelijk om mensen om je heen te hebben die dol zijn op jouw ware zelf, en je aanmoedigen om deze te laten zien! Het is vaak een lang proces dat eng en pijnlijk kan zijn. Maar als je in het reine komt met je ware zelf, bereik je misschien wel de hoogste staat van geluk: je voelt je rustig, je bent blij met jezelf én je ‘fouten’ en mensen krijgen je niet zomaar meer klein!

Werk 4 maanden aan jouw persoonlijke groei

De weg van onzekerheid naar vol zelfvertrouwen is vaak een moeilijke en lange weg. Tijdens Miracle Roadmap kun je 16 weken lang de focus leggen op je persoonlijke groei. Daar kijken we uitgebreid naar de belangrijkste vlakken voor een gelukkig leven: gezondheid, relaties, werk en geld. Het zal onder andere jouw zelfvertrouwen vergroten en je laten inzien dat je tot veel meer in staat bent dan je denkt. Ontdek of Miracle Roadmap bij je past of bekijk de informatiepagina en meld je aan voor de nieuwe ronde.