Stressen over iets wat nog niet eens heeft plaatsgevonden
Preventieve stress is eigenlijk niets anders dan: vooruitstressen. In de veronderstelling dat als je vooraf al flink strest, je meer invloed zou hebt op de uitkomst van een situatie. Het ironische is, dat preventieve stress juist enorm contraproductief werkt.
Ten eerste haal je je allerlei scenario’s in je hoofd die mogelijk niet eens plaatsvinden – die waarop je nou net níet bent bedacht, gebeurt dan juist wel, zul je altijd zien. Ten tweede: ontvouwt zo’n scenario zich wel, dan ben je te gespannen om accuraat te kunnen reageren, doordat je stresslevels intussen tegen het plafond zitten. Ten derde: heb je veel tijd verspild met gepieker. Al die energie had je beter kunnen gebruiken voor andere dingen.
‘Ja maar… ‘, hoor ik je denken, ‘je moet toch voorbereid zijn op dingen?’ True, true, maar er is een verschil tussen iets van tevoren inschatten en vooruitstressen. Het eerste richt zich op de oplossing, het tweede op het probleem. Voorbereiden vereist planmatig denken. Vooruitstressen gaat veel meer uit van de vecht-vlucht-verlam-reactie en dat je vooral van dienst is in noodsituaties. Zoals als er een beer voor je neus staat.
Wat wil je wél?
Laat ik de aankomende feestdagen even als voorbeeld nemen. Stel je voor dat het elk jaar opnieuw best wel een vervelende toestand is. Tante Truus heeft altijd kritiek op de kadootjes, oom Karel wordt telkens dronken en neefje Niek is zo druk dat je jezelf nauwelijks kunt horen denken. Bovendien gaat het elk jaar mis met jouw kookkunstentiming en wordt het na het kerstdiner keer op keer te laat.
Dan kun je vooruitstressen: ik wíl niet dat tante Truus zo doet, dat oom Karel zo veel drinkt, Niek het hele huis bij elkaar toetert, alles wat ik zelf doe mislukt en ik uitgeput ben aan het einde van de avond. Maar daarmee help je de situatie niet.
Geen irritatie, paniek en wegduwen, maar kijken waar je invloedssfeer wél ligt. En dan kun je soms ontdekken dat oplossingen soms dichterbij liggen dan je denkt. Als je hersenen er de ruimte maar voor (kunnen) maken, die je anders al hebt volgeplempt met preventieve, nonconstructieve stress. Oké, daar gaan we, we focussen op wat je wel wilt. En dat is: een rustige kerst. Toch?
Misschien kun je voorstellen dat de kerst dit jaar bij tante Truus en oom Karel thuis wordt gevierd. Qua kadootjes geef je een ervaring (bijvoorbeeld een dinerbon), een herinnering is immers onbetaalbaar én het is voor jou lekker makkelijk. Geef je neef Niek meteen iets waar hij uuurenlang mee zoet is, zoals een vet computerspel. Over eten hoef je je nu ook geen zorgen te maken, want dat is hun pakkie-an (in het beste geval neem je een kaasje of bonbons mee voor na het eten). En het beste: je hoeft niet eindeloos te wachten tot ze weggaan, want jíj bent degene die op bezoek is. Dus, na de koffie: lekker naar huis en op de bank in je pyjama. Zonder stress.
Lukt het je niet de plannen om te draaien? Probeer dan thuis de situatie jezelf zo makkelijk mogelijk te maken. Waarom niet gewoon tantes lievelingsparfum, je cadeau hóeft toch niet origineel te zijn, als-ie maar goed is! Heb je ergens nog een oude Gameboy liggen voor neef Niek? En wat betreft de wijn: hè verdorie, laat die nou net op zijn en je bent vergeten nieuwe te kopen. Koken? Dit jaar werk je met iets wat je alleen maar in de oven hoeft te zetten (supermarkten zijn er zo langzamerhand in gespecialiseerd). En wat betreft de eindtijd: je hebt toch hard gewerkt de laatste tijd? Wees vooral niet te beroerd die even te benoemen.
