Schuldgevoel loslaten? Met deze 4 tips lukt het je!

Waarom we schuldgevoel vaak willen voorkomen?

Zolang je anderen niet kwetst of teleurstelt, hoef jij je niet schuldig te voelen. Dat bespaart jou een naar knagend gevoel. De ander zal niets slechts van je denken en vind je vast aardig als jij altijd maar zegt wat iemand wil horen.

We willen allemaal het liefst “onschuldig” zijn. Dat zie je al bij zoiets simpels als wanneer je bij een vriendin blijft eten. Je wilt niet met lege handen aankomen als de ander jou gratis lekker eten voorzet. Dus neem je toch maar een cadeautje mee of bied je aan om de boodschappen te betalen. Zodra jij meer ontvangt dan dat je geeft, ontstaat er het gevoel van “schuld”. Van “in het krijt staan”. Dat voelt ongemakkelijk.

Toch is schuldgevoel vermijden niet ideaal. Het hoort bij relaties dat je soms meer ontvangt dan dat je geeft en andersom. Of dat je soms je grenzen aangeeft. Als je schuldgevoel uit de weg gaat, groeien relaties scheef. Je bent altijd maar aan het rennen, verliest jezelf uit het oog, en laat jouw behoeften niet horen. 

Dat is niet wat jij wilt, en ook niet wat de ander wil!

Schuldgevoel vs. schuld

Schuldgevoel loslaten betekent in onze ogen niet dat je je nooit schuldig voelt. Het gaat erom dat je leert om jouw schuld te dragen en daar oké mee kunt zijn. 

Overigens is “schuld hebben” niet per se slecht. Het hoort bij het leven dat je niet altijd onschuldig bent. Jouw keuzes hebben nu eenmaal soms consequenties voor anderen. En je kunt nu eenmaal niet iedereen tevreden stellen. Dat roept misschien schuldgevoel op. Maar onthoud dat je in veel situaties in principe niets verkeerds doet.

• Als je een verjaardag afzegt omdat je doodop bent, dan ben je niet doelbewust de jarige aan het kwetsen. Je geeft enkel jouw grenzen aan.
• Als je je collega niet uit de brand helpt bij een spoedje, dan ben je niet schuldig. Je laat gewoonweg blijken wat wel en niet in je agenda past.
• Als je moeder in jou teleurgesteld is omdat je niet zo vaak langskomt als zij zou willen, dan maakt dat jou geen slecht persoon. Het zegt alleen iets over haar verwachtingen.
• Als je aangeeft dat je een opmerking kwetsend vindt, dan is dat voor de ander niet leuk om te horen. Maar dat betekent niet dat je zou moeten zwijgen.

Wees je ervan bewust dat de ander soms door jouw toedoen teleurgesteld raakt of boos is, maar dat dat niet per definitie slecht is. Probeer de reactie van de ander bij diegene te laten. Je kunt dingen met de beste intenties doen, maar je hebt geen invloed op hoe de ander zich daarbij voelt.

Maar hoe doe je dat dan, schuldgevoel loslaten?

Goed, schuldgevoel koste wat kost vermijden is dus niet ideaal. Hoe kun je dan schuldgevoel loslaten, ook al maak je je soms wel “schuldig” aan dingen? Deze 4 tips gaan je helpen.

1. Accepteer dat jij “schuld” hebt

Schuldgevoel loslaten gaat over accepteren dat je schuld hebt en dat dat onvermijdelijk tot schuldgevoel leidt. Je hebt net ‘nee’ gezegd tegen die opdracht van je collega. Daarmee ben jij ervoor verantwoordelijk dat zij nu met haar planning in de knoop raakt. Dat maakt je geen slecht mens. Het is een logische consequentie van jouw beslissing.

Je hoeft schuldgevoel niet los te laten alsof het niet bestaat. Accepteer juist dat je dit stukje schuld voelt en probeer daarmee te dealen.

2. Leer van je schuldgevoel, maar blijf er niet te lang in hangen

Schuldgevoel voel je niet zonder reden. Het geeft je een signaal dat jouw actie of uitspraak iets doet met de ander. Schuldgevoel kun je zien als een alarmknop. Alarm alarm: je hebt iets gedaan wat kwetsend of storend kan zijn of wat je een volgende keer anders kunt doen.

Soms voel je je terecht schuldig. Je hebt bijvoorbeeld een slordigheidsfout gemaakt in je werk. Dan is het handig dat je schuldgevoel je daarop wijst. Daardoor kun je het een volgende keer zorgvuldiger doen. Of je voelt je schuldig omdat je pinnig reageerde op je partner over een irritatie in jullie relatie. Achteraf zie je dat je het aardiger had kunnen zeggen. 

Kijk in die gevallen of je van schuldgevoel kunt leren. Wat kun je voortaan anders aanpakken?

Of je schuldgevoel nu terecht is of niet, blijf er niet te lang in hangen. Het is prima als je de schuld even voelt. Maar laat het geen negatieve spiraal worden. Dan ga je onterecht geloven dat jij niet goed genoeg bent, of weerhoudt het je ervan om je vaker schuldig te maken. Terwijl dat laatste dus soms echt wel nodig is.

3. Ga het gesprek aan met je schuldgevoel

Neem je schuldgevoel niet klakkeloos voor waar aan, maar check met een paar simpele vragen of dat stemmetje in je hoofd het bij het juiste eind heeft. Dat is vooral handig als je je vaker over hetzelfde ding schuldig voelt.

Stel: jij voelt je schuldig omdat je moeder het liefst ziet dat je elk weekend op de koffie komt, terwijl jij daar niet de tijd voor hebt. De gedachte die je daardoor hebt, is “Ik ben een slechte zoon/dochter”.

Vraag jezelf dan een paar dingen af om je gedachte in twijfel te trekken:

• Hoe zeker weet je dat deze gedachte de waarheid is?
• Heb je objectief bewijs dat deze gedachte klopt?
• Zou de uitkomst anders zijn als je anders handelt?
• Is het haalbaar en realistisch om je gedrag op die manier aan te passen?
• Weet je zeker dat de uitkomst dan anders zou zijn?

Je weet bijvoorbeeld niet zeker dat je moeder jou een slechte zoon/dochter vindt als zij dat niet uitspreekt. En al vindt zij dat, dan betekent het nog niet dat je – objectief gezien – echt een slechte zoon of dochter bent. Bovendien zou je moeder misschien nog steeds behoefte hebben aan vaker afspreken als je elke zondag langsgaat. 

Dus: je kunt je wel schuldig voelen, maar het maakt de dingen niet beter. Je lost er ook het “probleem” niet mee op. Je doet al met liefde wat je kunt. Daarmee kun je haar verwachtingen misschien niet waarmaken. Dat is een schuld die je moet dragen. Maar het maakt je geen slecht mens.

4. Vergeef jezelf je schuld

Leer om jezelf, ondanks dat je je soms schuldig voelt, te blijven aankijken in de spiegel. Met een milde blik het liefst. Leer jezelf te vergeven voor fouten die je maakt of voor momenten waarop je anderen – vaak niet doelbewust – kwetst. Stop met proberen onschuldig te zijn. Accepteer je schuld. 

Je bent een goed mens met goede intenties. Je maakt soms fouten. Je komt soms onhandig uit de hoek. Je vertoont soms gedrag dat vervelende consequenties heeft of iets met anderen doet. Maar daar ben je niet alleen in. Uiteindelijk zijn we allemaal maar mens.