Hoe stop ik met pleasen?

Help, ik ben een pleaser!

Vriendschap is een uitvergroting van de rest van ons leven. Als je merkt dat je in je vriendschappen nogal de neiging hebt om te pleasen – je te conformeren naar wat anderen vragen of verwachten – is de kans groot dat je dit ook doet in je werk, je relatie of in andere sociale situaties.

Maar je vrienden zijn ook bij uitstek de mensen om bij te oefenen met het minder pleasen. Bespreek het gedrag wat je wilt veranderen eens met hen. Misschien vinden ze jou wel helemaal geen pleaser! Hier zit meteen de tip der tips voor alle pleasers: neem zelf het initiatief.

Wat is pleasen?

Pleasen betekent dat je de behoeften van een ander boven jouw eigen behoeften stelt. Je wilt het de ander naar de zin maken en vergeet daarbij rekening te houden met wat voor jou belangrijk is. Pleasen doe je bijvoorbeeld om goedkeuring te krijgen, om de relatie niet te schaden en om de harmonie te bewaken. Het tegenstrijdige is: met pleasegedrag zit je de harmonie soms juist in de weg. We maakten ook een podcast over dit onderwerp, deze beluister je verderop in dit artikel. 

Voorbeeld van David

Laatst betrapte David zichzelf op pleasen. David was onlangs te gast in de podcast van een bekende podcasthost. De host vroeg David naar iets wat zij samen een tijdje geleden in de zweethut hadden besproken over Davids dochter. 

David schrok ervan. Hij wilde de informatie over zijn dochter niet out in the open gooien. “Wat in de zweethut wordt besproken, blijft toch daar?”, dacht hij. Maar die woorden sprak hij niet zo uit. In plaats daarvan draaide David zo goed als hij kon om de vraag heen. Maar later vroeg de host er nog eens naar en kwam hij in dezelfde ongemakkelijke situatie terecht.

Pas achteraf besefte David dat hij had moeten zeggen “Lief dat je ernaar vraagt! Maar laten we het er nu niet over hebben. Zullen we dit eruit knippen en verdergaan waar we gebleven waren?”. De podcast was niet live, dus dat had prima gekund. En de host had dat zeker oké gevonden. 

Maar in plaats van dat te zeggen, probeerde David de situatie te redden. Het kwam niet eens in hem op om te zeggen “Nu moeten we even stoppen!”. Dit was pleasen en daar schrok David zelf ook van.

Waarom is stoppen met pleasen belangrijk?

Pleasen lijkt misschien een mooie manier om rekening te houden met de ander. Maar als je heel dienend bent, dan luister je minder goed naar wat je zelf nodig hebt. Dat is om meerdere redenen ongezond:

• Je gaat voorbij aan je eigen behoeften en gaat misschien zelfs over je grenzen heen.
• Je bent in de praktijk heel onduidelijk. De ander heeft geen idee of je wel meent wat je zegt en wat jouw behoeften zijn. Daar spreek je je niet over uit.
• Elke uiting van pleasen is een bevestiging aan jezelf dat jouw behoeften niet belangrijk zijn. 
• Je verliest de verbinding met jezelf. Je gaat de behoeften van de ander verwarren met die van jou. 
• Voor een ander is het helemaal niet prettig om (onbewust) aan jouw behoeften voorbij te gaan. 
• Pleasen staat haaks op je authentieke zelf zijn. Als je voelt dat iets voor jou een no go area is, dan heb je daarnaar te luisteren.

Daar komt nog bij dat vaak over je grenzen laten gaan uiteindelijk tot een uitbarsting kan leiden. Stel: jij doet altijd de huishoudelijke klusjes die je partner heeft laten liggen zonder daar iets van te zeggen. Na een tijdje irriteert dat je zo dat je écht goed boos wordt. Je bent dan zo lang onduidelijk geweest over je grenzen dat je agressief wordt. Beter kun je op een liefdevolle manier al op het moment zelf je grenzen aangeven (“Kun jij nog klusje X doen? We hadden afgesproken dat dit jouw taak was.”). Dan loopt het niet zo hoog op. 

Kortom: het is heel belangrijk om te stoppen met pleasen. Voor jezelf én voor je relaties met anderen.

Waar komt pleasen vandaan?

Pleasegedrag komt vaak voort uit een minderwaardigheidsgevoel. Je hebt bijvoorbeeld goedkeuring van anderen nodig om je goed genoeg te voelen. Je hoopt erkenning van de ander te krijgen door te doen wat diegene het liefst ziet.
Ook pleasen we vaak uit angst voor afwijzing. We zijn bang dat anderen ons niet meer leuk vinden of de relatie (of dat nu een liefdesrelatie is of bijvoorbeeld een vriendschap of werkrelatie) verbreken als we niet aan de behoeften van de ander voldoen. Maar dat hoeft helemaal niet zo te zijn.

Zelfvertrouwen vs. zelfliefde

Goed om te weten: pleasen wordt vaak geassocieerd met een gebrek aan zelfvertrouwen. Maar in onze ogen zit het nog een laag dieper. Zelfvertrouwen fluctueert. Het is niet zo dat je het óf altijd óf nooit hebt. Je kunt bijvoorbeeld veel zelfvertrouwen hebben als je je geliefde risotto maakt, maar wel trillend op je benen staan als je voor tien man een presentatie geeft.

Wij geloven dat er nog iets onder zelfvertrouwen schuilgaat: de vraag of je jezelf de moeite waard vindt. Vind je jezelf goed genoeg? Ben je in essentie oké met wie je bent? Dát is vaak wat aan pleasegedrag ten grondslag ligt. Want als jij jezelf en jouw behoeften accepteert, dan is het ook minder lastig om te stoppen met pleasen.

Hoe kun je stoppen met pleasen?

Nooit meer een ander boven jezelf zetten is niet mogelijk en moet ook geen doel zijn. Maar je kunt jouw pleasegedrag wel flink de kop indrukken om jezelf te helpen. Dit zijn 5 tips om te stoppen met pleasen.

1. Onderzoek wie jij bent en wat jij wilt

Wat zijn jouw behoeften? Wat zijn je waarden? Waar sta jij voor? Wat heb je nodig op dit moment? Check vaker bij jezelf in om antwoord te krijgen op die vragen.
Daar kan meditatie je bij helpen, maar ook ademhalingsoefeningen of in het algemeen vaker een moment van rust pakken. Zo leer je beter te voelen wat je voelt, wat het automatisch makkelijker maakt om je keuzes op jouw gevoel af te stemmen.

2. Kijk waar jouw pleasegedrag vandaan komt

Twijfel je veel aan jezelf? Zoek je bevestiging door anderen tevreden te stellen? Ben je bang om mensen te verliezen of afgewezen te worden? Ga bij jezelf na waar het pleasegedrag bij jou vandaan komt? Kijk bijvoorbeeld naar drie situaties waarin je last had van pleasen en analyseer die. Zo krijg je inzicht in je patronen.
Zoals we net al zeiden, vaak is een gebrek aan zelfliefde een belangrijke boosdoener. Als je onzeker bent over jezelf, dan is dát het stukje waar je naar moet kijken. Over welk stuk van jezelf voel je schaamte? Waarop wijs je jezelf af? Waar zit misschien trauma? Is er een deel van jezelf dat je in de schaduw wilt houden? Onderzoek dat om de kern van het gedrag te kunnen aanpakken. Dat is de basis om te stoppen met pleasen.

3. Zie in dat verbinding losstaat van grenzen

Wees niet bang dat het de relatie met de ander schaadt als jij je behoeften uitspreekt. Als het aangeven van je grenzen leidt tot een slechtere relatie met de andere persoon, dan zegt dat iets over de relatie. Niet over dat je grenzen verkeerd zijn. Koppel die twee los van elkaar.

Vertrouw op wat er is tussen jou en de ander. Je hebt bijvoorbeeld een fijn gesprek met iemand. Diegene is een prettig persoon om bij te zijn. Er is liefde of verbinding in het gesprek. Als jij in die situatie vanuit jezelf zegt wat je wel of niet wilt, dan is er nog steeds niets dan liefde.

4. Vertrouw op je gevoel

Pleasegedrag heeft er vaak mee te maken dat je je ratio over je eerste gevoel heen laat walsen. Vaak zegt je eerste gevoelsreactie al wel dat iets niet goed voelt. Zoals bij David ook gebeurde: hij merkte direct “Hier wil ik niet over praten”. Maar vervolgens komt je rationele kant om de hoek kijken. Die vindt dat je het niet kunt maken, dat je de situatie moet oplossen, etc.
Probeer die rationele kant te parkeren. Je intuïtie weet direct al of iets wel/niet klopt. Ga niet te veel in je hoofd zitten of denken in consequenties. Als jij voelt dat iets niet oké is voor jou, dan moet je dát communiceren.

5. Neem zelf initiatief om zo te leren stoppen met pleasen

Word de baas over je eigen leven door vaker het heft in eigen handen te nemen. Wacht niet af tot de volgende afspraak met vrienden die weer eens niet uitkomt. Plan zelf een afspraak! Ga je niet in allerlei bochten wringen om toch naar dat familieweekend te gaan dat veel te veel energie kost? Geef direct aan hoe jij het voor je ziet (wel een dag langskomen, maar niet blijven slapen).
Natuurlijk stuit dat soms op weerstand. Bij de ander en bij jezelf misschien ook. Maar het is een goede manier om aan anderen te communiceren over jouw behoeften én om aan jezelf te laten blijken dat die er ook toedoen. Belangrijk als je wilt stoppen met pleasen!

6. Zet angst buiten de deur

In een situatie met een andere persoon, is er altijd verbinding. Besef dat angst die liefdevolle situatie alleen maar in de weg zit. Als jij gaat handelen op basis van angst in de vorm van pleasen (bijvoorbeeld omdat je bang bent de relatie te schaden), dan ontstaat er alleen maar verwijdering van elkaar. Je zit dan niet meer écht in de situatie met de ander. Hoe meer angst er is, hoe kleiner de liefde wordt.

Als David had aangekaart dat hij niet over dit onderwerp wilde praten in de podcast waarin hij te gast was, dan was er juist veel verbinding geweest. Dan had de host hem begrepen, had hij zich door dat begrip meer op zijn gemak gevoeld en was de verbinding vandaaruit alleen maar sterker geworden. Kortom: stoppen met pleasen verbindt juist. Een extra reden om het vaker te proberen!