Klaar met de slachtofferrol? 5 tips om eruit te stappen!

Maak jezelf geen slachtoffer

Laat ik vooropstellen: soms ben je inderdaad een slachtoffer. Je hebt een schokkende gebeurtenis meegemaakt en dat heeft zijn sporen nagelaten. Het is in dat geval vooral belangrijk om hiermee aan de slag te gaan, zodat je jouw oude trauma’s – stapje voor stapje – kunt helen. 

Maar er zijn ook situaties waarin je vooral in de slachtofferrol zit. Je maakt jezelf slachtoffer zonder het daadwerkelijk te zijn. Je situatie is namelijk niet door anderen zo bepaald en/of er is wel degelijk een uitweg.

Een paar voorbeelden van de slachtofferrol:

• Je zit niet op je plek op het werk en wilt van baan wisselen. Je hebt alleen het gevoel vast te zitten op deze werkplek en klaagt regelmatig steen en been bij je partner na afloop van de zoveelste slopende werkdag.
• Je zou graag, net als je beste vriend, meer plekken van de wereld zien. Alleen hij heeft geen kinderen en jij wel. Dus tja, reizen is voor jou niet weggelegd. Je voelt jezelf vastzitten in je eigen totaal niet avontuurlijke leven.
• Jij draait op voor 75% van het huishouden en je partner heeft niets door. Je zegt er nooit iets van, maar baalt wel dat alles op jouw schouders belandt. Je praat er regelmatig over met vrienden. “Hoe kan je partner dit nou niet doorhebben?”.
• Je hebt de hoop op een relatie al opgegeven. Je bent al zo lang single dat je inmiddels denkt dat een relatie voor jou niet is weggelegd. Alle leuke mannen of vrouwen zijn blijkbaar al bezet.
• Je zit in een negatieve spiraal doordat je veel op je bordje hebt gekregen. Daardoor kijk je door een negatieve bril naar de wereld. Die afzetten en dingen positiever inzien vind je lastig.

In al die voorbeelden ben jij niet het slachtoffer. Je máákt jezelf slachtoffer. Jij zit niet vast in die baan. Jij kunt op reis gaan, ook mét kinderen, als je bereid bent om in oplossingen te denken. En jij kunt de patronen in het huishouden veranderen door het gesprek aan te gaan.

Waarom wil je van die slachtofferrol af? 

De slachtofferrol voelt misschien vertrouwd. Zeker als je in je omgeving mensen hebt die ook veel klagen. Máár helpend is de slachtofferrol zeker niet:

• Je onderneemt geen actie. Daardoor verandert er ook niets aan de situatie waar je van baalt.
• Het bevordert je relaties niet als je veel klaagt. Mensen zullen je misschien in het begin tips geven om dingen anders te doen of zullen naar je luisteren. Maar als je steeds over dezelfde frustraties begint, gaat dat na een tijdje irriteren.
• Je vergeet te denken in oplossingen. Tuurlijk, de wereld over trekken met een kleine baby zal uitdagender zijn dan toen je nog een reislustige happy single was. Maar onmogelijk is het niet. Pas als je uit de slachtofferrol komt en kijkt naar wat er wél kan, zal je zien dat dat meer is dan je denkt.

Je ontkent je eigen rol in deze situatie. Dat je je baan niet durft op te geven, komt misschien voort uit een behoefte om te pleasen. Dat je nog niet met je partner hebt gesproken, heeft er misschien mee te maken dat je jouw behoeften vaak wegcijfert. Dát is het stuk waar je aan wilt werken. Pas als je erkent dat jij verantwoordelijkheid kunt dragen voor de situatie, kun je dingen veranderen.

Hoe kun je uit de slachtofferrol stappen?

Hoe doe je dat, loskomen van het idee een slachtoffer te zijn? Probeer deze 5 tips om uit de slachtofferrol te stappen.

1. Wees eerlijk naar jezelf

Het begint allemaal met eerlijk zijn. Naar jezelf toe vooral. Wat maakt dat jij de verantwoordelijkheid niet wilt of durft te nemen? Hoe ben je in deze situatie terechtgekomen? Waarom vind je het lastig om oplossingen te zien? Vaak gaat daar meer achter schuil dan je denkt. 

Het helpt bijvoorbeeld om te kijken naar je belemmerende overtuigingen. Wat denk je over jezelf dat jou nu in de weg zit om in actie te komen? Herken je patronen (zoals pleasen) bij jezelf die de weg naar verandering dwarsbomen? Zodra je dat helder hebt, wordt het makkelijker om daar gericht aan te werken. 

2. Visualiseer jouw ideale leven

Als je de mogelijke praktische bezwaren loslaat en gelooft dat écht alles kan, hoe zou jouw ideale situatie er dan uitzien? Wat zou je willen? Doe daar eens een visualisatie-oefening voor, waarbij je 10 minuten je ogen sluit en je zo helder mogelijk voor de geest haalt hoe jouw ideale situatie zou zijn. Wie maken er deel van uit? Waar ben je? Wat doe je? Open daarna je ogen en schrijf de belangrijkste punten op.

Dus stel: jij ervaart op dit moment weinig werkplezier en zou graag iets anders willen doen. Stel je dan eens helemaal voor hoe jouw werkdag eruitziet. Wat doe je? Met wie ben je (of ben je juist alleen)? Op wat voor plek werk je? Hoe ziet je dag eruit? 

3. Bedenk kleine stappen die jij kunt zetten

Het voelt misschien als een enorme stap om van je huidige situatie (geen leuke baan, ongeïnspireerd computerwerk, etc.) naar de nieuwe situatie te gaan. Maar maak het klein! Je kunt niet in één dag je leven omgooien en dat hoeft ook niet. Wel zijn er babystapjes die jij dag na dag na dag kunt zetten om zo te komen waar je wilt komen. Sterker nog: sommige stapjes kun je vandaag al zetten. 

Wil jij bijvoorbeeld toewerken naar de droombaan met meer vrijheid over je werkuren? Meld je aan voor een informatieavond over een opleiding die jou richting die baan kan helpen. Of spreek met jezelf af om elke week twee uur vrij te maken waarin je voor “Project: ander werk” gaat zitten. 

4. Word je bewust van automatismen

Vanuit de slachtofferrol ben je geneigd om vaker op dezelfde niet-helpende manier te reageren. Ben jij bijvoorbeeld een pleaser? Dan zal je vast al snel “ja” zeggen op het verzoek van je baas om over te werken. Ook als je die tijd wilde vrijhouden voor een date night. Of je roept “Oh, ik doe de was wel voor je!” als je partner zegt moe te zijn. Dat terwijl je je nog zo had voorgenomen het huishouden fifty-fifty te verdelen.

Het is zaak om die automatische patronen te herkennen én er niet klakkeloos in mee te gaan. Die automatische reacties bevestigen namelijk alleen maar jouw slachtofferrol. 

Juist door ermee te breken, zal je ervaren dat jij niet een pleaser bént. Je bént niet die partner die alles doet in het huishouden. Je had jezelf die rol eigen gemaakt. Maar omdat het een “rol” is, kun je daar ook weer uitstappen.

5. Zoek mensen op die jou inspireren

Als je veel mensen om je heen hebt die zich aan dezelfde dingen storen als jij, is dat op zich fijn voor de herkenning. Maar stappen verder helpt het je niet. Kijk of je mensen kunt vinden die doen wat jij denkt dat onmogelijk is of die je op een andere manier inspireren. 

Denk aan mensen die met hun jonge gezin toch op reis gaan, die vriendin die ook haar baan heeft opgezegd of een vriend die de taken in het huishouden eerlijker heeft verdeeld. Een andere optie is om een inspirerend 365 event te bezoeken. Daar kun je talloze nieuwe mensen ontmoeten die jou, elk op een eigen manier, inspireren.

Kijk wat je van anderen kunt leren en maak daarna jouw eigen stappenplan. Denken in mogelijkheden in plaats van blijven hangen in slachtofferschap is dé sleutel naar jouw leukere leven.