Hard werken en opgaan in je werk, is in onze maatschappij iets waar we vaak vooral complimenten over geven. Het is mooi als je alles geeft voor je werk. Of het wijst op puur enthousiasme, dat je overduidelijk siert. Maar zo onschuldig als het klinkt, is hard werken niet altijd. Onderzoek van de Universiteit Utrecht laat zien dat 15% van de Nederlandse beroepsbevolking het risico loopt een werkverslaving te krijgen. En dat kan dan weer akelige gevolgen hebben, zoals een burn-out, eenzaamheid of een neerslachtig gevoel.
Het lastige is alleen: waar ligt de grens tussen bevlogen zijn en werkverslaafd raken? Wanneer is er sprake van enthousiasme over je baan, en wanneer schiet dat door in een uitputtingsslag? Die grens is regelmatig subtiel.
Het lastige is dat we ook nog in een maatschappij leven waarin je vaak beloond wordt voor hard werken. Je krijgt complimenten, misschien zelfs promotie, als je alles geeft om je werk goed te doen. Ook als je er al jouw energiereserves aan laat opgaan.
Verslaafd aan werk, wat is dat?
Laten we vooropstellen dat het mooi is als je veel plezier uit je werk haalt en daarom heel wat tijd en energie in je werk steekt. Als je maar de vrijheid voelt om ook avonden vrij te nemen, uit te checken van werk en andere dingen te doen. We spreken pas van een werkverslaving als het extreem wordt.
Bij een werkverslaving heeft je werkgedrag iets dwangmatigs. Je hebt het gevoel voortdurend te móeten werken. Niet werken is geen optie, of voelt in elk geval ronduit onwennig. Of misschien speelt er wel niets anders dan werk in je hoofd. Je staat zelfs al op met de ernstige drang om je mailbox te checken. Niet vanuit enthousiasme, maar eerder vanuit angst of spanning. Wat als je iets hebt gemist?
Als je dat soort dingen herkent, dan kan gezonde ambitie of ijverigheid zijn veranderd in een minder gezonde werkverslaving.
Weet jij niet wat je passie is?
En wil je dat ontdekken?
Je passie geeft je energie, voldoening en kracht omdat je bezig bent met iets wat je werkelijk belangrijk vindt. En dat vinden we bij 365 belangrijk! Een fijn en ontspannen leven terwijl je doet wat je het allerliefste doet. Maar wat als je niet weet wat je passie is? Of juist het gevoel hebt 100 passies te hebben? Doe dan deze gratis mini-training!
Hoe herken je een werkverslaving?
We spreken van een werkverslaving als je obsessief met je werk bezig bent en daardoor zelfs de interesse voor andere dingen in je leven verliest. Je plant bijvoorbeeld nauwelijks nog uitjes of vakanties in. Of je relatie lijdt eronder dat je steeds maar aan het werk bent.
Verder zijn dit dingen waaraan je kunt merken dat jij wellicht verslaafd bent aan werk:
- Je hebt nauwelijks nog controle over je werkgedrag. Je vindt het bijvoorbeeld lastig om een e-mail die net is binnengekomen links te laten liggen.
- Je verwaarloost je sociale leven (relaties, vriendschappen en familie) en steekt daar nauwelijks nog tijd in.
- Je werk is een vlucht om je niet met andere problemen in je leven bezig te houden.
- Misschien ben je oververmoeid en verdoof je je vermoeidheid met koffie of slaapmiddelen om je piekergedachten te sussen.
- Je lichaam geeft wellicht al signalen dat het niet zo goed gaat. Je focus gaat achteruit, je bent sneller geïrriteerd of je wordt meer geraakt door negatieve feedback. “Zien ze dan niet wat je allemaal wel niet doet?!”, schiet er soms door je hoofd.
- Je werkt zelfs als er geen werk te doen is. Dan bedenk je alsnog iets om maar bezig te blijven.
Over het algemeen zien mensen om je heen een werkverslaving vaak eerder dan jijzelf. Je hebt ongetwijfeld al eens van anderen gehoord dat je wel heel veel werkt. Jij wuift het weg. Het is gewoon een drukke periode. Je vindt je werk toch leuk. Je wilt je beste beentje voorzetten. Maar ondertussen weet je ook wel dat het zo niet langer gaat.
Dán is er sprake van een werkverslaving. Eentje vergelijkbaar met hoe een verslaving aan bijvoorbeeld alcohol, games, drugs of winkelen werkt. Je wordt onrustig als je je niet kunt storten op het middel dat je gedachten verdooft. Werk dus in dit geval.
Waar komt een werkverslaving vandaan?
Meestal is de oorzaak van een werkverslaving onzekerheid en behoefte aan bevestiging. Je werkt veel om een leegte op te vullen. Misschien vind je in werk de erkenning die je in de rest van je leven mist. Op het werk behaal je successen. Mensen waarderen je om alles wat je doet en kunt. Dat is fijn als je buiten werk volop aan jezelf twijfelt. Je gaat je identificeren met je werk. Jouw functie of de erkenning van collega’s krikken je eigenwaarde op. Of beter gezegd: ze maken het gebrek aan eigenwaarde goed.
Verder kan verslaafd zijn aan werk een vorm van vluchten zijn. Misschien spelen er issues in je privéleven, zoals relatiestruggles, spanningen in je familie of een situatie die je veel stress geeft. Werk kan dan een manier zijn om je angst, pijnlijke gedachten en onrust te parkeren. Zolang je maar werkt, is het stil en rustig in je hoofd.
Waarom werkverslaving ongezond kan zijn?
Misschien vind je je werk gewoon leuk en klap je met plezier soms je laptop open, zonder dat het voelt alsof het moet en zonder dat het andere dingen in de weg zit. Ga dan vooral lekker door met gepassioneerd werken. Maar wees er wel alert op dat een echte werkverslaving serieuze gevolgen heeft:
- Als je continu met werk bezig bent, ervaar je ongetwijfeld werkstress. Een burn-out ligt op de loer.
- Je kunt last hebben van slaapproblemen of snoept tijd van je nachtrust af om meer werk gedaan te krijgen. Daar wordt niemand een gezelliger mens van.
- Het heeft een enorme impact op je sociale leven. Misschien heb je nauwelijks tijd over om vriendschappen te onthouden. Ook liefdesrelaties kan het flink in de weg zitten.
- Je autonome zenuwstelsel raakt van slag. Dan kom je in een modus waarin je continu op standje vechten, vluchten of bevriezen staat. Daardoor reageer je heftiger op bijvoorbeeld negatieve feedback of stress-situaties.
- Misschien ga je ook ongezonder leven door het vele werken. Je neemt weinig tijd om te koken, te sporten of te ontspannen.
- Je kunt heel eenzaam worden, doordat je buiten werk om minder mensen ziet.
- Een werkverslaving kan ook weer juist een gevoel van leegte geven. Je ziet of hoort dat anderen allerlei leuke dingen beleven in hun vrije tijd. Jij hebt daar nauwelijks tijd of ruimte voor.
Ook heeft een werkverslaving als vervelend risico dat er een groot gat ontstaat als je werk een keer wegvalt. Als je ooit door een reorganisatie wordt ontslagen of door omstandigheden niet kunt werken, dan raak je niet alleen je werk maar ook een stuk eigenwaarde kwijt. Vaak is verlies van je werk dan echt een rouwproces.
Hoe kom je van een werkverslaving af?
Het begint ermee dat je onderzoekt waarom je verslaafd bent aan werk. Wat probeer je te verhullen met je werkverslaving? Waar vlucht je voor? Of wat mis je buiten werk om? Onderzoek welke leegte je wilt verhullen door je volledig te verliezen in werk. Welk gemis draag je met je mee? Waar komt dat gemis vandaan?
Je werkverslaving is een manier om een gat op te vullen. Kijk eens of je datzelfde gat kunt opvullen zonder bevestiging van buitenaf. Kun je in jezelf vinden wat nodig is om het gat te dichten? Vaak zit het ‘m erin dat je jezelf goed genoeg gaat vinden, wat je ook doet of presteert. Of dat het je lukt om met je emoties en angsten te zijn, zonder weg te rennen. Hoe lastig en pijnlijk dat ook is!
Stoppen met overmatig werken is echt een kwestie van afkicken. Voor veel workaholics kan het best heftig zijn als ze opeens veel minder uren in werk steken. Dan komen opeens de piekergedachten of angsten op die ze eerder verstopten. Maar houd toch vol. Het ongemak wordt minder!
Een goede eerste stap is werkvrije tijd inlassen. Spreek bijvoorbeeld met jezelf af om voortaan na 17.00 uur, ook op thuiswerkdagen, je laptop dicht te klappen. Of om op vakantie niet toch nog “alleen even een paar e-mails weg te werken”. Kijk wat het met je doet om soms even echt geen werk te hebben. Ja, er komen misschien nog steeds e-mails binnen. Het werk loopt wel door. Maar het werk kan ook echt wel even zonder jou.