Gek word ik er af en toe van, en boos, en uitgeput: van kinderen die niet luisteren. Die stug hun eigen gang gaan. Of brutaal terug praten. Gelukkig denk ik ineens weer aan tips uit het boek How2Talk2Kids (‘so they will listen – and how to listen so they will talk’).
Kinderen vol zelfvertrouwen
Dit lekker leesbare boek leert je op een aansprekende manier over effectief communiceren met kinderen. De basis komt van psycholoog en kindertherapeut dr. Haim Ginott. Hij merkte dat de manier waarop volwassenen reageren op kinderen, bepalend is voor de reactie van kinderen, én voor hun zelfvertrouwen. Eén van de grote inzichten: Als kinderen zich echt gehoord voelen, en hun emoties erkend worden (in plaats van bijvoorbeeld ‘stel je niet aan’ of ‘hou je mond en doe wat ik zeg’), luisteren ze beter en werken ze veel meer mee.
Echt inleven
Dus ik loop achter de buurjongen aan, geef hem een welgemeende knuffel en vraag hem: ‘Waarom wil je je niet omkleden, en je dansschoenen niet aantrekken?’ ‘Ik vind mijn dansschoenen stom! Want ze zijn saai! En omkleden is ook stom en saai!’ Tja, als ik het vanuit zijn perspectief bekijk kan ik me dat eigenlijk wel voorstellen… Dus ik vraag hem of hij zijn schoenen wel zal aantrekken als ze niet meer saai zijn. En zich wel zal omkleden als dat leuker gemaakt word. ‘Ja!’ zegt ‘ie, met ogen vol enthousiasme. En hij begint zich direct om te kleden.
Effectief communiceren
De vaardigheden in het boek How2Talk2Kids zijn zo simpel, praktisch en logisch dat ik er direct enthousiast mee aan de slag ging. Elke keer dat ik ze toe pas merk ik dat de communicatie, de sfeer in huis én de band met m’n kinderen fijner wordt. Ik vind het best een klus om mijn oude gewoontes te veranderen, maar zoals dr. Haim Ginott ooit zei: ‘Het is niet makkelijk om een nieuwe taal te leren. Je blijft altijd met een accent praten. Maar voor je kinderen zal het hun moedertaal zijn!’
Deze 7 Communicatievaardigheden zijn cruciaal:
- Leef je in. Voor kinderen is het uitermate belangrijk dat al hun gevoelens worden geaccepteerd en gerespecteerd! Dus luister rustig en aandachtig, erken en benoem de gevoelens en verwoord eventueel het verlangen van het kind. Tip: geef het kind de ruimte eigen oplossingen te bedenken.
- Nodig uit tot coöperatief gedrag. Als kinderen niet luisteren of meewerken, zijn ouders nogal eens geneigd om over te gaan op tactieken als verwijten, dreigen, commanderen of sarcastisch worden. Veel effectiever is het om te beschrijven wat je ziet of wat het probleem is (er ligt een natte handdoek op mijn bed), informatie te geven (de handdoek maakt mijn bed nat), een keuze te geven (hang je de handdoek over de badrand of gooi je ‘m in de wasmand?’). Wat ook goed werkt is het met één woord te zeggen (‘De handdoek!’), te omschrijven wat jij voelt (‘ik hou er niet van om in een nat bed te slapen!’), het op te schrijven (boven handdoekrekje: Hang me alsjeblief terug zodat ik kan drogen. Dank je! Je handdoek) en humor te gebruiken (‘Volgens mij hoor ik het dekbed roepen: (met een stemmetje) ‘Help, ik word nat! Haal die handdoek van me af!’)
- Alternatieven voor straf. Soms raak je zo gefrustreerd, of ben je zo bang dat je kind zijn gedrag niet zal veranderen, dat je straft geeft om hem te laten weten dat t menens is. Gelukkig zijn er alternatieven: Uit je afkeuring zónder het karakter van het kind aan te vallen, spreek je verwachtingen uit, vertel hoe het kind zich kan/moet verbeteren. Geef een keuze, ga over tot actie (en laat het kind de consequenties van zijn gedrag ervaren) of nodig je kind uit het probleem samen op te lossen.
- Aanmoedigen autonomie. Toon respect voor hun worsteling, stel niet teveel vragen en geef niet direct een antwoord (maar vraag ‘wat denk jij?’). Moedig aan om bronnen buitenshuis te gebruiken (wie zou hier meer over weten?) en bereid ze niet voor op een teleurstelling (neem geen hoop weg, maar toon vertrouwen).
- Effectief prijzen. Een beschrijvende manier van prijzen worden kinderen zich bewuster van hun eigen kracht en waarderen ze deze meer. Dus in plaats van evaluerend prijzen: Beschrijf wat je ziet (‘Alle boeken staan in de kast, je kleren liggen in de la en alle speelgoed ligt op hun plek), wat je voelt (‘Wat fijn om in zo’n kamer te komen), of vat de prestatie samen in een woord (dat noem ik nog eens doorzettingsvermogen).
- Kinderen bevrijden van rollen. Kinderen worden nogal eens bestempeld: koppig, traag, vergeetachtig. Met als risico dat ze zichzelf ook zo gaan zien en zich ernaar gaan gedragen. Zo kom je daar los van: Kijk naar mogelijkheden om het kind een nieuwe kijk op zichzelf te geven, plaats het kind in een situatie waarin hij zichzelf anders ziet, laat het kind horen dat je iets positiefs over hem zegt tegen een ander. Wees zelf een voorbeeld voor het gedrag dat je wilt zien bij je kind, herinner het kind aan zijn eerdere prestaties. En als je kind in zijn oude rol terugvalt, spreek dan je gevoelens en/of verwachtingen uit.
Hoe een dag vol weerstand veranderde
Die middag versieren we samen z’n zwarte dansschoenen; na een half uur zijn het prachtexemplaren met rood, goud, zilver en glitters (en m’n keuken ook) die hij de volgende dansles met plezier aantrekt. En het omkleden? Ik neem elke keer een voorleesboek mee: zolang ze omkleden lees ik voor, zodra ze stoppen met omkleden stopt het verhaaltje. Werkt als een tierelier!
Meer tips over positief opvoeden vind je ook in ons boek ‘Glimlach van een Kind’.